Czynny żal – jak złożyć go skutecznie?

Podstawowe zadania, jakie spoczywają na przedsiębiorcach, obejmują regularne uiszczanie podatków oraz dostarczanie niezbędnych deklaracji podatkowych do odpowiedniego urzędu skarbowego. W przypadku zaniedbań, takich jak opóźnienia czy błędy w dokumentach, właściciel firmy może napotkać na różne niekorzystne dla siebie skutki. Rodzaj kary zależy od stopnia powagi wykroczenia i może obejmować takie sankcje jak mandat skarbowy, grzywna, a nawet wyrok sądowy czy pozbawienie wolności. W celu uniknięcia konsekwencji przedsiębiorca posiada opcję skorzystania z procedury czynnego żalu, która jest uregulowana w kodeksie karnym skarbowym. Czynny żal stanowi narzędzie prawne, które pozwala na łagodzenie konsekwencji za wykroczenia podatkowe, pod warunkiem spełnienia określonych kryteriów i warunków.

Czynny żal – jak i kiedy może być pomocny?

Czynny żal jest narzędziem, które umożliwia uniknięcie odpowiedzialności za popełnione przestępstwo skarbowe lub wykroczenie. Działa to poprzez dobrowolne poinformowanie dyrektora urzędu skarbowego o zaistniałym naruszeniu prawa.

Warto zaznaczyć, że możliwość złożenia czynnego żalu przysługuje jednostce lub grupie osób, które dopuściły się naruszenia prawa skarbowego. Naruszenie to może przyjąć różne formy, na przykład: niezłożenie deklaracji podatkowej w wymaganym terminie, uzyskanie pozwolenia celnego na podstawie fałszywych danych, uzyskanie nieprzysługującego zwrotu cła, ukrywanie prawdziwego zakresu działalności gospodarczej, korzystanie z niższych stawek VAT bez stosownego upoważnienia, nieuiszczenie należnego podatku dochodowego, lub zapłacenie niewłaściwej kwoty, nielegalne korzystanie ze zwolnienia z VAT, nierzetelne wystawianie faktur, a także nieprawidłowe prowadzenie ksiąg rachunkowych.

Co zrobić, aby czynny żal był skuteczny?

Fakt złożenia czynnego żalu przez przedsiębiorcę nie zapewnia automatycznej ochrony przed sankcjami. Aby deklaracja była uznana za skuteczną, przedsiębiorca nie może być już objęty wezwaniem od organów podatkowych w sprawie wykrytego przestępstwa, nie może również znajdować się w trakcie procedury kontrolnej, ani być inicjatorem lub uczestnikiem grupy mającej na celu popełnienie przestępstwa skarbowego. Ponadto przedsiębiorca musi uregulować wszelkie należności i odsetki związane z przewinieniem, aby jego czynny żal został przyjęty. Chociaż instytucja ta chroni przed karami, nie zwalnia ona z obowiązku zapłaty zaległych długów.

Czynny żal może być przydatny również w sytuacjach, kiedy urząd skarbowy zwróci się do podatnika z informacją o niewypełnieniu obowiązków, na przykład braku dostarczenia pliku JPK_V7. Jeśli podatnik uiścił VAT w terminie, ale nie wysłał pliku lub wysyłka nie dotarła do urzędu z powodu błędnych danych, czynny żal może pomóc uniknąć kary.

Nie stosuje się czynnego żalu w przypadku konieczności korekty deklaracji, gdy pierwotne obowiązki zostały spełnione. Jeżeli jednak podatnik nie złożył w ogóle deklaracji przed upływem terminu, powinien sporządzić czynny żal przed otrzymaniem wezwania do wyjaśnień, gdyż złożenie go po wezwaniu jest nieskuteczne.

Przy składaniu czynnego żalu trzeba również rozważyć możliwość, że takie działanie przyniesie więcej szkód niż korzyści. Ujawnienie współsprawców może bowiem prowadzić do postępowań karnych przeciwko nim, jeśli nie złożą wspólnie czynnego żalu. W przypadkach zgłaszania czynów skutkujących uszczupleniem należności publicznych zaleca się zabezpieczenie środków na pokrycie strat na wezwanie organu lub dobrowolne ich uregulowanie.

Zawiadomienie o czynnym żalu można złożyć na kilka sposobów w odpowiednim urzędzie skarbowym. Do wyboru są trzy metody: pisemnie, ustnie do protokołu lub elektronicznie. W przypadku formy pisemnej zawiadomienie należy przekazać na papierze. Jeśli wybiera się opcję ustną, deklaracja ta będzie zapisana w protokole przez urzędnika. Natomiast złożenie zawiadomienia w formie elektronicznej możliwe jest tylko poprzez korzystanie z konta w elektronicznym Urzędzie Skarbowym (e-US).

Elektroniczny czynny żal – co to jest?

Informacja o popełnieniu przestępstwa skarbowego, znana jako czynny żal, powinna być przekazywana przez podatnika na piśmie, wykorzystując do tego celu pocztę, osobiste dostarczenie dokumentu do urzędu skarbowego lub drogę elektroniczną. W przypadku korzystania z opcji elektronicznej dokument należy złożyć za pośrednictwem platformy ePUAP odpowiedniego urzędu skarbowego lub poprzez portal podatkowy, pamiętając o uzyskaniu Urzędowego Poświadczenia Odbioru (UPO). Do zgłoszenia czynnego żalu używa się standardowego wzoru pisma. Jeśli urząd skarbowy uzna czynny żal za nieskuteczny, przedsiębiorca nie posiada możliwości zaskarżenia tej decyzji.

Co zawiera treść czynnego żalu?

Chociaż czynny żal nie jest regulowany przez żaden oficjalny wzór, dokument powinien zawierać określone elementy. W piśmie należy wskazać osobę składającą czynny żal, a adresatem powinien być Naczelnik odpowiedniego urzędu skarbowego. W treści dokumentu należy dokładnie opisać charakter popełnionego czynu oraz istotne okoliczności związane z wykroczeniem. Ważne jest także wymienienie osób, które współuczestniczyły w popełnieniu czynu.

Dokument powinien również zawierać informacje o tym, czy i w jaki sposób podatnik naprawił skutki swojego działania. Jeśli naprawa nie została jeszcze przeprowadzona, podatnik powinien określić sposób oraz termin, w jakim zamierza uregulować zaległości finansowe wraz z odsetkami, korzystając z kalkulatora odsetek ustawowych, czy też złożyć wymagane dokumenty, takie jak deklaracje podatkowe.

Jeżeli zdarzenie miało charakter jednorazowy i niepowtarzalny, podatnik powinien również zwrócić uwagę organu skarbowego na incydentalny charakter wykroczenia.

Co należy dołączyć do czynnego żalu?

Gdy sprawca składa zawiadomienie o popełnieniu zabronionego czynu, jest zobowiązany do ujawnienia szczegółów dotyczących okoliczności tego czynu oraz danych osób, które uczestniczyły w jego popełnieniu. Dodatkowo musi spełnić następujące wymogi: uiścić należne opłaty publicznoprawne w terminie ustalonym przez urząd skarbowy, co powinno zostać potwierdzone dokumentem zapłaty oraz dostarczyć dokumenty lub przedmioty, które są wymagane przez prawo, a których dostarczenia dotychczas nie dopełnił.

Na rok 2024 nie jest ustalony konkretny termin, w którym podatnik musi przyznać się do przestępstwa, dlatego zaleca się, aby uczynić to jak najszybciej. Aby zwiększyć szansę na uznania czynnego żalu za skuteczny, zawiadomienie powinno zostać złożone przed ewentualnym udokumentowaniem przestępstwa przez organ skarbowy.

Konsekwencje niezłożenia czynnego żalu w terminie

W Internecie można natknąć się na szablony czynnego żalu, które są wykorzystywane, gdy podatnik dąży do uniknięcia sankcji za niezłożenie deklaracji VAT w ustawowym terminie. Przyczyny mogą być różne – od niewielkiego przedłużenia urlopu, które przypada na okres składania deklaracji, przez skomplikowaną sytuację rodzinną, aż po znaczny natłok codziennych obowiązków. Niezależnie od tych okoliczności, korzystając z gotowego wzoru czynnego żalu z powodu opóźnienia w złożeniu deklaracji, należy pamiętać o konieczności szybkiego działania. Najlepiej jest działać niezwłocznie po uświadomieniu sobie opóźnienia.

Jak wspomniano wcześniej, zgłoszenie czynnego żalu do Urzędu Skarbowego będzie efektywne tylko, jeśli złożymy je, zanim urząd zdąży zauważyć wykroczenie na własną rękę.