Czym jest i ile wynosi kwota wolna od potrąceń?
Prawo pracy zapewnia pewien poziom ochrony dla pracowników, aby zapobiec nadmiernemu uszczupleniu pensji przez potrącenia. Ta ochrona przybiera postać kwoty wolnej od potrąceń. Jest to nieprzekraczalna granica, poniżej której potrącenia z wynagrodzenia nie mogą sięgać. Nazywa swoistą finansową „poduszką bezpieczeństwa”, gwarantującą, że każdy pracownik zachowa środki niezbędne do życia, niezależnie od zobowiązań. Przyjrzyjmy się bliżej, czym dokładnie jest kwota wolna od potrąceń, jakie są jej aktualne stawki i jakie czynniki wpływają na jej ostateczną wysokość.
Co to jest kwota wolna od potrąceń?
To minimalna suma pieniężna, która musi pozostać pracownikowi po dokonaniu przez pracodawcę wszelkich potrąceń z wynagrodzenia. Jest to mechanizm ochronny, który zapewnia, że pracownik, nawet w obliczu długów czy innych zobowiązań finansowych, będzie miał środki na pokrycie podstawowych potrzeb życiowych.
Ile wynosi kwota wolna od potrąceń?
W 2023 roku kwota wolna od potrąceń na przełomie roku zmienia się wraz ze zmianą minimalnego wynagrodzenia za pracę. W związku z tym:
- Od 1 stycznia do 30 czerwca 2023: Minimalne wynagrodzenie wynosi 3 490 zł brutto.
- Od 1 lipca do 31 grudnia 2023: Minimalne wynagrodzenie wzrasta do 3 600 zł brutto.
Kwota wolna od potrąceń wynosi:
- Dla sum egzekwowanych na mocy tytułów wykonawczych: Minimalne wynagrodzenie za pracę po odjęciu składek ZUS i zaliczki na podatek dochodowy.
- Dla zaliczek pieniężnych: 75% minimalnego wynagrodzenia.
- Dla kar pieniężnych: 90% minimalnego wynagrodzenia.
Wysokość kwoty wolnej od potrąceń jest zależna od kilku czynników:
- Ulga PIT dla młodych: Czy pracownik korzysta z ulgi, dzięki której nie płaci zaliczek na podatek dochodowy.
- Uczestnictwo w PPK: Czy pracownik jest uczestnikiem Programu Pracowniczego Kapitału Początkowego.
- Koszty uzyskania przychodu: Czy pracownik korzysta ze zwykłych czy podwyższonych kosztów uzyskania przychodu.
- Oświadczenie PIT-2: Czy pracownik złożył oświadczenie PIT-2, korzystając z kwoty zmniejszającej podatek.
Przykładowe wyliczenia:
- Dla pracownika korzystającego z ulgi dla młodych, uczestniczącego w PPK, z podwyższonymi kosztami uzyskania przychodu i złożonym PIT-2: Kwota wolna wyniesie 2754,86 zł.
- Dla pracownika bez ulgi dla młodych, nieuczestniczącego w PPK, z podwyższonymi kosztami uzyskania przychodu i bez złożonego PIT-2: Kwota wolna wyniesie 2489,86 zł.
Przed czym chroni kwota wolna od potrąceń?
Kwota wolna od potrąceń ma na celu ochronę minimalnego poziomu środków na podstawowe potrzeby. Jednak nie wszystkie potrącenia będą przez nią ograniczone. Poniżej szczegóły dotyczące zobowiązań, przed którymi chroni.
Przed jakimi potrąceniami chroni kwota wolna:
- Potrącenia na mocy tytułów wykonawczych: Kwota wolna od potrąceń chroni przed potrąceniami wynikającymi z tytułów wykonawczych na pokrycie należności innych niż świadczenia alimentacyjne. Przykładowo: Jeśli minimalne wynagrodzenie wynosi 3000 zł, a kwota wolna od potrąceń to 2600 zł (po odliczeniu składek i podatków), to nawet jeśli długi pracownika są wyższe, komornik nie może potrącić więcej niż 400 zł z wynagrodzenia pracownika. Musi zostawić mu kwotę wolną od potrąceń.
- Zaliczki pieniężne udzielone przez pracodawcę: W przypadku potrącania zaliczek pieniężnych udzielonych pracownikowi przez pracodawcę, pracownikowi musi zostać co najmniej 75% minimalnego wynagrodzenia.
- Kary pieniężne: Przy potrącaniu kar pieniężnych przewidzianych w kodeksie pracy, pracownikowi musi pozostać co najmniej 90% minimalnego wynagrodzenia.
Przed jakimi potrąceniami nie chroni kwota wolna:
- Należności alimentacyjne: W przypadku potrąceń alimentacyjnych, kwota wolna od potrąceń nie obowiązuje. Komornik może potrącić nawet do 60% wynagrodzenia na pokrycie zaległych alimentów.
- Nagrody i inne świadczenia dodatkowe: W przypadku różnego rodzaju nagród pieniężnych i innych świadczeń dodatkowych, które nie są częścią regularnego wynagrodzenia, nie obowiązują żadne limity kwoty wolnej od potrąceń. Mogą być one zajęte w całości przez komornika.
- Potrącenia dobrowolne: Jeśli pracownik wyrazi na to zgodę na piśmie, pracodawca może dokonać potrąceń ponad kwotę wolną od potrąceń. Przykładem mogą być potrącenia na rzecz funduszy pracowniczych lub innych celów.
