Na czym polega przekształcenie spółek?

Przekształcenie spółki to zmiana jej statusu prawnego. Celem operacji jest dostosowanie formy prowadzenia działalności biznesowej np. do zmiany jej specyfiki, do obowiązujących przepisów, ale też w celu czerpania większych korzyści przez właścicieli. Jakie są możliwości przekształcania spółek? Kiedy nie można dokonać przekształcenia? W tekście odpowiadamy na te i wiele innych szczegółowych pytań związanych ze zmianami statusu prawnego spółek.Na wstępie należy podkreślić, że w wyniku przekształcenia spółki nie powstaje żaden nowy podmiot. Nie ma miejsca transfer kapitału, nie dochodzi do procesu likwidacji jednego podmiotu i powołania do istnienia innego. Spółka przekształcana (spółka ulegająca przekształceniu) i spółka przekształcona (spółka po zakończeniu przekształcenia) są de facto tą samą firmą. Rodzi to wiele konsekwencji prawnych i biznesowych.

Spółka przekształcona przejmuje prawa i zobowiązania spółki przekształcanej 

W wyniku przekształcenia nie ulega zmianie NIP oraz REGON. Spółka przekształcona przejmuje wszystkie prawa, ale także obowiązki spółki przekształcanej. Ma prawo korzystać ze wszystkich zezwoleń, ulg czy koncesji, ale także wypełniać zaciągnięte przed przekształceniem zobowiązania finansowe. Tak właśnie działa zasada kontynuacji. Została wprowadzona przede wszystkim w celu zabezpieczenia praw wierzycieli, właścicieli i udziałowców, a także roszczeń Skarbu Państwa. Zapobiega stosowaniu przekształcenia jako sposobu na unikanie zobowiązań.

Czytelnym znakiem przekształcenia jest podawanie w nawiasie, po aktualnej nazwie spółki, adnotacji „dawniej” wraz z poprzednią nazwą firmy. Obowiązek stosowania takiego zapisu obowiązuje przez minimum rok po dokonaniu przekształcenia. Niezastosowanie się do tego obowiązku jest zagrożone karą grzywny.

Jakie spółki mogą ulec przekształceniu, a jakie nie?

W polskim prawie wyróżnia się spółki cywilne i spółki handlowe. Te ostatnie dzielą się na spółki osobowe (spółki jawne, spółki partnerskie, spółki komandytowe, spółki komandytowo-akcyjne) oraz spółki kapitałowe (spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i spółki akcyjne).

Wszystkie wymienione typy spółek mogą ulegać przekształceniu. Zasada jest taka, że spółka cywilna może zostać przekształcona w każdy typ spółki handlowej. Podobnie każda spółka handlowa może przekształcić się w dowolnie wybrany inny typ spółki handlowej. Natomiast niemożliwe jest przekształcenie jakiejkolwiek spółki handlowej w spółkę cywilną.

Nie można przekształcić spółki w stanie likwidacji, gdy rozpoczął się już podział majątku. Jeżeli jednak spółka znajduje się w likwidacji, ale jeszcze na etapie spłacania wierzycieli, to przekształcenie jest możliwe. Prawo nie dopuszcza też przekształcania spółek, w stosunku do których wydano postanowienie o ogłoszeniu upadłości. Zakaz dotyczy też takich spółek, w których nie można było ogłosić upadłości, ponieważ ich majątek okazał się niewystarczający do pokrycia kosztów postępowania upadłościowego.

Interesującym przypadkiem jest przekształcanie spółki akcyjnej w spółkę z o.o. Można to zrobić tylko w sytuacji, gdy kapitał zakładowy został pokryty w całości. Natomiast nie jest to warunek konieczny przy przekształceniu spółki akcyjnej w spółkę osobową.

Jak przebiega proces przekształcenia?

Kodeks spółek handlowych precyzyjnie określa czynności, które muszą być wykonane, aby doszło do przekształcenia. Pierwszym dokumentem, który należy przygotować, jest plan przekształcenia. Jego opracowanie należy do obowiązków zarządu spółki akcyjnej lub wszystkich wspólników spółki osobowej. Wyjątkiem jest jednoosobowa spółka kapitałowa, której plan przekształcenia powinien zostać przygotowany w formie aktu notarialnego. Do planu należy dołączyć ustalenie wartości bilansowej majątku spółki przekształcanej. Konieczne jest też określenie wartości udziałów lub akcji wspólników. W zestawie dokumentów powinna też znaleźć się uchwała o przekształceniu, projekt umowy lub statutu dla spółki przekształconej, wycena jej majątku oraz sprawozdanie finansowe.

Gdy dokumenty zostaną skompletowane, kolejnym krokiem jest przedłożenie planu przekształcenia pod ocenę biegłego rewidenta. Po przeprowadzeniu weryfikacji, biegły rewident składa swoją opinię w sądzie rejestrowym.

Na tym etapie należy zawiadomić wspólników spółki osobowej i doprowadzić do podjęcia uchwały o przekształceniu, a w przypadku spółki kapitałowej zwołać zgromadzenie wspólników lub walne zgromadzenie. Po podjęciu uchwały należy wezwać wspólników do złożenia oświadczeń o chęci uczestnictwa w spółce przekształconej. Gdy wpłyną oświadczenia, można powołać członków organów spółki lub wyłonić osoby prowadzące spółkę i reprezentujące ją na zewnątrz.

Finałem przekształcenia jest podpisanie umowy spółki lub przyjęcie statutu, a następnie wpisanie do rejestru KRS (Krajowego Rejestru Sądowego). Fakt przekształcenia spółki powinien zostać ogłoszony w Monitorze Sądowym i Gospodarczym.

W momencie wpisania do rejestru spółki przekształconej spółka przekształcana jest wykreślana z rejestru. Jest to wykreślenie z urzędu, które nie wymaga żadnych działań ze strony właścicieli spółki.