Czym jest podatek komunijny?

para ludzi przy biurkuZapewne dla wielu osób będzie sporym zaskoczeniem fakt, że od niektórych prezentów komunijnych trzeba zapłacić podatek. Wynika to z tego, że wręczanie pieniędzy i prezentów z okazji pierwszej komunii (a także prezentów z innych okazji i bez okazji) to klasyczny przykład darowizny. Czy zawsze musimy zapłacić podatek? Czy jest jakiś sposób na uniknięcie składania daniny fiskusowi?

Co prawda na pierwszą komunię prezenty rzeczowe i pieniądze otrzymują dzieci, lecz konsekwencje podatkowe dotyczą ich rodziców lub opiekunów prawnych. Jeżeli nasz podopieczny otrzymał kilkaset złotych lub średniej klasy telefon komórkowy, to w większości przypadków nie musimy troszczyć się o poinformowanie o tym fakcie fiskusa. Jeżeli jednak wartość prezentu osiąga 5 tys. zł i więcej, to warto sprawdzić, czy i w jakiej wysokości podatek powinniśmy zapłacić. 

Kto może uniknąć płacenia podatków od prezentów komunijnych?

Odpowiedź na pytanie, czy i ile podatku musimy zapłacić od prezentów komunijnych, zależy od tego, w której grupie podatkowej znajduje się darczyńca. Zaliczenie do określonej grupy zależy od stopnia pokrewieństwa z obdarowanym. Do każdej grupy przypisany jest limit wartości darowizny:

  • grupa 0 – formalnie nie występuje w ustawie o podatku od spadków i darowizn, jednak jej wyróżnienie ma sens funkcjonalny: należy do niej małżonek, rodzice (w tym także rodzice zastępczy), dziadkowie, pradziadkowie, dzieci (w tym także dzieci adoptowane), wnuki, rodzeństwo, ojczym, macocha, pasierb i pasierbica – do kwoty 9.637 zł obdarowany nie musi płacić podatku, a po jej przekroczeniu nie zapłaci podatku, jeżeli najpóźniej w ciągu 6 miesięcy zgłosi darowiznę do właściwego urzędu skarbowego, 
  • I grupa – powtarza skład grupy „0”, a dodatkowo uwzględnia teściów, zięciów i synowe – zwolniona od podatku kwota darowizny wynosi 9637 zł, a po jej przekroczeniu należy zapłacić 3% do kwoty 10278 zł, 308,3 zł i 5% od wysokości nadwyżki ponad 10278 zł do kwoty 20556 zł oraz 822,2 i 7% od wysokości nadwyżki ponad próg 20556 zł, 
  • II grupa – należą do niej zstępni rodzeństwa (m.in. siostrzeńcy i bratankowie) rodzeństwo rodziców (wujkowie, ciocie), zstępni i małżonkowie pasierbów, małżonkowie rodzeństwa (np. żona brata) rodzeństwo małżonków (np. siostra męża czy brat siostry), małżonkowie rodzeństwa małżonków (np. żona brata męża) – w tej grupie kwota wolna od podatku wynosi 7276 zł, a po jej przekroczeniu należy zapłacić 7% do kwoty 10278 zł, 719,5 zł i 9% od nadwyżki ponad 10278 zł do kwoty 20556 zł oraz 1644,5 i 12% od wysokości nadwyżki ponad próg 20556 zł,
  • III grupa – zaliczane są do niej wszystkie pozostałe osoby (nieujęte w grupie 0, I i II), dla których kwota wolna od podatku wynosi 4.902 zł, a po jej przekroczeniu należy zapłacić 12% do kwoty 10278 zł, 1233,4 zł i 16% od nadwyżki ponad 10278 zł do kwoty 20556 zł oraz 2877,9 i 20% od wysokości nadwyżki ponad próg 20556 zł.

W przypadku darowizny pieniężnej zwolnienie z podatku możliwe jest tylko wtedy, gdy fundusze zostały przekazane przelewem bankowym, za pośrednictwem poczty lub SKOK. W tytule przelewu lub przekazu trzeba dodać adnotację, że jest to darowizna. Niezwykle ważne jest też to, że przy obliczaniu kwot wolnych i sum opodatkowania bierze się pod uwagę łączną sumę darowizn otrzymanych w czasie ostatnich 5 lat.

Choć jest to oczywiste, to warto nadmienić, że identyczne zasady naliczania podatku obowiązują w przypadku wszystkich prezentów, ponieważ podarunki ślubne, urodzinowe,  świąteczne i wręczane bez okazji są darowiznami. Żadna okoliczność nie jest wyłączona z obowiązku rozliczenia podatku – liczy się tylko wysokość darowizny i stopień pokrewieństwa pomiędzy darczyńcą i obdarowanym.

Do tej pory była mowa o darowiznach pomiędzy osobami fizycznymi. Możemy też dokonywać darowizn pomiędzy osobami prawnymi oraz pomiędzy osobami prawnymi i fizycznymi. Jeżeli chcesz dokonać darowizny, lecz nie masz pewności, jak przeprowadzić tę operację, zapraszamy do kontaktu. Nasze biura w Gdańsku, Łodzi, Poznaniu, Wrocławiu i Szczecinie oferują doradztwo podatkowe we wszystkich kwestiach związanych z prowadzeniem działalności gospodarczej, w tym również w sprawach dotyczących przyjmowania i przekazywania darowizn.

Jakie konsekwencje grożą za niezapłacenie podatku od prezentów?

Jak sygnalizowaliśmy na wstępie, wielu Polaków nie wie, że powinno lub „zapomina” zapłacić podatek od prezentów otrzymanych na pierwszą komunię i z okazji innych ważnych momentów w życiu. Gdy dajemy w prezencie samochód czy nieruchomość, nie mamy wątpliwości, że konieczne jest opłacenie podatku od darowizny. Jednak wręczając niewiele tańszą biżuterię czy dobrej klasy rower nie zawsze jesteśmy świadomi, że fiskus ma prawo zażądać od nas stosownej daniny.

Jakie konsekwencje grożą nam w takiej sytuacji? Jeśli sprawa wyjdzie na jaw, to z tytułu niezgłoszenia darowizny musimy liczyć się z karnym podatkiem w wysokości 20% i grzywną. Wysokość grzywny zależna jest od wielkości straty, na którą naraziliśmy budżet państwa. W praktyce są trzy sytuacje, w których może dojść do ujawnienia darowizny i ukarania obdarowanego (ewentualnie jego rodzica lub opiekuna prawnego):

  • postępowanie w sprawie nieujawnionych źródeł przychodu – jeżeli w trakcie postępowania podatnik wskaże okolicznościowe prezenty jako źródło przychodu,
  • zawiadomienie – jeżeli mamy „życzliwych” sąsiadów lub znajomych, to musimy liczyć się z faktem, że zawiadomią odpowiedni organ podatkowy o tym, że zostaliśmy obdarowani szczególnie cennym prezentem lub znaczną sumą pieniędzy,
  • „donos” na samego siebie – osoby obdarowane lubią chwalić się kosztownymi prezentami w mediach społecznościowych: wstawiając zdjęcie cennej biżuterii, pojazdu czy gamingowego komputera najnowszej generacji powinniśmy mieć świadomość, że zbieramy dowody przeciwko sobie (oczywiście tylko w sytuacji, gdy nie zapłaciliśmy stosownego podatku) – jeżeli nasze posty mają charakter publiczny, to powinniśmy założyć, że urzędnicy organów kontrolnych też mogą mieć do nich dostęp.

Jedną z przyczyn „zapominania” o podatku od prezentów można upatrywać w nieaktualizowanych od lat limitach wartości darowizn, które zwolnione są od podatku. Ma to szczególne znaczenie w przypadku prezentów komunijnych. Przy tej uroczystości zwyczajowymi darczyńcami są rodzice chrzestni, którzy należą do trzeciej grupy podatkowej. Oznacza to, że mogą bez płacenia podatku wręczyć prezent (dokonać darowizny) zaledwie do kwoty 4902 zł.